'Compost maken is een ambacht als van een kok, in Biezenmortel gebeurt het in het groot'

Compost maken is een ambacht als van een kok, in Biezenmortel gebeurt het in het groot

BIEZENMORTEL - Vallende bladeren zijn goud waard. Niet voor wie in deze tijd de stoep elke dag moet schoonvegen. Maar wel voor een bedrijf dat er een cruciale grondstof aan heeft. Van Iersel Compost in Biezenmortel is er zo een. En een hele grote ook.

Wie de kans krijgt op het terrein van Van Iersel rond te kijken verbaast zich. Dat ligt uit het zicht, achter het kantoorgebouw en een hal aan de Biezenmortelsestraat. Zowat tien hectare groot is het maar liefst. Daar ontplooit zich een speciaal landschap, met veel langgerekte en hoge ruggen. Uit een aantal ervan stijgen dampen op. ,,Geen rook, maar vocht”, zegt Mark van Iersel, een van de drie neven die de leiding voeren. 

Hier ligt organisch materiaal compost te worden. Zoals dat herfstblad, maar ook hout en gras. Die drie hoofdbestanddelen maken de mix die begeerd wordt. Tuinders, boomkwekers, gemeenten en potgrondbedrijven zijn de afnemers. En dat gaat crescendo. Van Iersel is in Nederland toonaangevend in ‘circulaire bodemverbeterende producten’.  

Omzet- of winstcijfers krijg je Mark van Iersel echter niet ontfutseld. En evenmin wat het geheim is van goede compost. Ja, de grote lijnen wel. Maar zoals Coca-Cola de precieze receptuur van zijn wereldberoemde drank niet prijsgeeft, blijven de fijne details ook hier binnenskamers. Concurrentie hoeft niet wijzer te worden.

En trouwens, Van Iersel produceert een heel scala aan bodemverbeteraars (niet te verwarren met mest). Afgestemd op de grond van de klant en de behoefte van het gewas dat die op die bodem teelt. Het Biezenmortelse bedrijf was daar de eerste mee. Mark van Iersel: ,,Dit bedrijf heeft altijd gepionierd. Dat is nog steeds zo.” Drie nevenvestigingen, in Ravenstein, Gilze en Deurne, dragen daar aan bij.

Dat het zo ver kwam, had de opa van de neven niet kunnen bedenken. Die begon in 1947 aan de Biezenmortelsestraat, de weg van Udenhout naar Helvoirt. Met dank aan de Marshall-hulp richtte hij zich op loonwerk voor boeren. ,,Opa Janus had de tweede tractor van Brabant.” Sindsdien is het bedrijf op een, jawel, organische manier gegroeid. Lange tijd lag het accent op grondverzet. ,,We gingen indertijd onder andere tientallen jaren elke dag met vijf tot tien man naar De Efteling om daar het grondwerk te verzorgen”, memoreert Van Iersel (46). ,,Maar als we nieuwe ontwikkelingen zagen waren we daar ook steeds wel snel bij.”

Een ragfijn proces

Compostering is een ragfijn proces waarin water, zuurstof, bacteriën, schimmels een rol spelen, en daardoor ook hoge temperatuur. Vandaar die dampen. Het komt er op aan al die elementen in de juiste balans te brengen. Zodat je in twaalf weken het gewenste product hebt. 

Let wel: in die grote ruggen op het terrein komt geen kilootje gft-afval van huishoudens terecht. Dat vereist een andere verwerking. Maar wel het groenafval van milieustraten. Voor het afvoeren van die laatste component krijgt Van Iersel betaald. En ook voor het eindproduct dat misschien weer in dezelfde gemeente terechtkomt. ,,Dat is dubbel verdiend ja. Maar vooral aan de voorkant moeten we wel scherp op prijs concurreren”, zegt hij.

Van Iersel zet onder de merknaam Vigro een reeks producten in de markt, zoals Houtcompost, Schimmelhumus, Wormhumus en Bosstrooisel. ,,De mix en de sturing van het proces, daar gaat het steeds om. We hebben specifieke recepten en bereidingswijzen. Wij zijn ambachtslieden, we werken daar voortdurend aan.”

Vaak ligt er aan de afzet van compost een analyse van de bodembalans bij de klant  ten grondslag. Want de ene grond is de andere niet: ,,Twee percelen vlakbij elkaar kunnen heel verschillend van samenstelling zijn.” Van Iersel verstuurt jaarlijks een paar duizend grondmonsters van telers of gemeenten naar een lab in Amerika, en geeft vervolgens een advies over verbetering van de grond met een recept op maat. 

 

De verschillen in productiewijze van de composttypen zie je af aan de lange, soms dampende rijen organisch materiaal op het terrein. Die variëren in kleur en grofheid, al naar gelang de samenstelling. Tussen de rijen door rijdt een enorme machine die de hopen binnenstebuiten keert als dat volgens de temperatuurmeting nodig is. Groot materieel is hier sowieso niet ver weg. Er rijden loaders, er staan transportbanden en zeefmachines.

,,Petflesjes, boterhamzakjes en stenen, maar ook ijzer komen we in het groenafval dat wij verwerken het meest tegen”, zegt Mark van Iersel. Ook mensenhanden halen die rommel eruit. Uitzendkrachten van buiten Nederland worden daarvoor ingezet,  die gaan met de kruiwagen tussen de rijen door om te rapen. ,,Veel mensen beseffen niet dat wij ook een zuiverende functie hebben. Die denken dat het allemaal schoon gras is dat hier binnenkomt.” 

Groeimarkt: de potgrondindustrie

In de vier vestigingen samen produceert Van Iersel Compost jaarlijks 230.000 ton. Dat is circa tien procent van het Nederlandse totaal. ,,De vraag groeit. Tuinders en telers zijn er steeds meer van overtuigd dat compost nodig is om het bodemleven overeind te houden. We kijken continu naar nieuwe markten om het bedrijf door te ontwikkelen. Dit is geen sector die al helemaal uitgemolken is, dat houdt het leuk.”

Een uitgesproken groeimarkt is de potgrondindustrie. Want de zakken die we uit tuincentra en supermarkten mee naar huis slepen bevatten vaak nog turf. De winning ervan gaat ten koste van kwetsbaar veengebied, er komt veel CO2 bij vrij en het moet uit steeds verder weg gelegen landen worden geïmporteerd. ,,Daar is weerstand tegen, en als alternatief wordt steeds meer naar houtvezelrijke compost gekeken. Bij ons is dat nu al de helft van de totale productie.”

Bron: Brabants dagblad